واقع‌گرایی علمی انتقادی، رویکردی جدید در عرصه واقع گرایی علمی‌ست که با فاصله گرفتن از جزمیت‌گرایی و اجتناب از نسبی‌گرایی جایگزینی برای تفکر واقع‌گرایانه خام ارایه می‌دهد. رویکرد انتقادی علاوه بر اینکه منشأ معرفت علمی را حقیقت مستقل از ذهن می¬داند، آن را وابسته به چهارچوب‌های مفهومی دانسته و به نوعی کثرت‌گرایی مفهومی مبتنی بر حقیقت ثابت در جهان معتقد است. در این رویکرد تمام معرفت علمی خطاپذیر و غیرقطعی تلقی شده، و به همین خاطر به جای صدق، اندیشه‌ی شبه صادق بودن و نزدیکی به صدق جایگزین می‌شود. فیلسوف علم نینیلوتو این دیدگاه را در عرصه علم بررسی کرده و در کتاب واقع‌گرایی علمی انتقادی خود، در هستی‌شناسی با اتخاذ رویکرد واقع‌گرایی تراپیک به نوعی واقع‌گرایی سیال روی آورده و سپس با ترکیب نظریه‌ی معنایی صدق تارسکی و شبه صادق بودن پاپر تلاش می‌کند نسخه‌ای خطاپذیر از واقع‌گرایی علمی را توسعه دهد. او به این وسیله می‌تواند بدون گرفتار شدن به انواع ضد واقع‌گرایی، رویکرد نقادانه به واقع‌گرایی خام اتخاذ کرده و مشکلات دیدگاه‌های جزمی را در خود هضم کند. به نظر می‌رسد که واقع‌گرایی علمی انتقادی، نسخه‌ی موفقی از تفکر واقع‌گرایی‌ست که می‌تواند در مقابل انواع دیدگاه‌های ضدواقع‌گرایانه از خود دفاع کند. به همین منظور در این نوشتار به تفاوت این دیدگاه و معرفی رویکردهای خاص آن پرداخته می شود. در بخش اول به روش کتابخانه ای به تعاریف واقع‌گرایی پرداخته و دیدگاه‌های متفاوت در این حوزه مطرح می‌شود تا از خلال آن، اصول مورد نظر و رووس مطالب واقع‌گرایی علمی در حوزه انتقادی، اقتباس و از طریق کتاب نینیلوتو پیگیری می شود.

واقع‌گرایی واقع‌گرایی علمی واقع‌گرایی علمی انتقادی شبه صادق بودن خطاپذیری شبه صادق بودن چهارچوب های مفهومی