دوره 7، شماره 70، اردیبهشت 1404، صفحات 22 - 45

نویسندگان : صمد خدری ¹ ، داود بزرگمهر* ²

چکیده :
در مواردی که پلیس راهور به سبب انجام وظایف قانونی به دیگران خسارتی وارد کند، چنانچه ثابت شود، در اقدامات خود مقررات را رعایت کرده است، مسئولیتی از این حیث ندارد و در مقابل، سازمان نیروی انتظامی مسئول جبران خسارت وارد شده خواهد بود. همچنین زمانی که خسارت وارده توسط پلیس راهور ناشی از نقص وسایل ادارات و مؤسسات مزبور باشد، برای کارمند مسئولیتی ایجاد نمی‌کند و اداره یا سازمان متبوع مسئول جبران خسارت است و یا اگر پلیس راهور وظیفه مراقبت از عملیات اجرایی در سطح راه‌ها را به نحو متعارف انجام ندهد، باید با بررسی شرایط و اوضاع و احوال قضیه در اثر تصادف رانندگی مشخص شود که خسارت وارده ناشی از عمد یا تقصیر و بی احتیاطی وی می‌باشد یا نقض سیستم سازمانی پلیس است، اما از آنجایی که تعهد پلیس راهور، تعهد به وسیله است نه تعهد به نتیجه و نمی‌توان از پلیس انتظار داشت که به نتیجه مطلوب دست یابد، لذا نرسیدن به نتیجه نقض وظیفه مراقبت را اثبات نمی‌کند و مدعی زیان باید ثابت کند که پلیس راهور در انجام چنین وظیفه‌ای کوتاهی کرده است. اگر در چنین حالتی پلیس کوتاهی و تقصیر کرده باشد، علی القاعده مسئول جبران خسارت وارده شده است. بر اساس یافته‌های ما با توجه به موارد فوق الذکر، علی رغم تلاش‌های زیاد در این عرصه رویه قضایی و موضع حقوق ایران در راستای تحلیل مصونیت و مسئولیت مدنی پلیس راهور در تصادفات رانندگی روشن و مشخص نیست و مسئولیت مدنی ناشی از تخلف از اجرای تعهد، مبنایی به جز مبنای مسئولیت قهری دارد و باید آن را به اراده طرفین منتسب ساخت و در صورت تحقق مسؤولیت مدنی پلیس راهور ناشی از تخلف اجرای تعهد، معیار و ضابطه تشخیص و تمییز آن تقصیری می‌باشد که از سوی پلیس راهور صورت گرفته است. شناخت علل و عواملی که تصادفات را به وجود می‌آورند با بهره گیری از یک سری ضوابط و معیارهای حقوقی و همچنین ضوابط و معیارهای فنی و کارشناسی امکانپذیر می‌باشد. که هم اکنون این مهم توسط کارشناسان پلیس راهنمایی و رانندگی و کارشناسان رسمی دادگستری و قوه قضائیه صورت می‌گیرد. این ضوابط و معیارها حول محور سه عامل اصلی در شکل گیری وقوع تصادفات و سوانح ترافیکی که عبارتند از: انسان، راه و وسیله نقلیه صورت می‌پذیرد. مادامی که هر یک از این سه عامل بدون عیب باشند، احتمال بروز حادثه به صفر می‌رسد. قصور پلیس راهور هنگام عملیات اجرایی در سطح راه‌ها و بی توجهی به ضوابط ایمن سازی و بررسی جبران خسارت وارده ناشی از عمد یا تقصیر و بی احتیاطی پلیس راهور نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

کلمات کلیدی :
مسئولیت مدنی، پلیس راهور، تصادفات رانندگی، نیروی انتظامی، جبران خسارت