تحلیل صلاحیت دادگاه کیفری یک و چالش‌های پیرامون آن

دوره 5، شماره 56، اسفند 1402، صفحات 21 - 29

نویسندگان : احمدرضا امتحانی * و علی پایدارفرد و جواد نادری عوج بغزی

چکیده :
امروزه، یکی از مباحث مهم در قانون آیین دادرسی کیفری، مسأله صلاحیت مراجع قضایی است. به این صورت که وقتی جرمی اتفاق می‌افتد باید مشخص شود از میان دادگاه های موجود کدام یک صلاحیت رسیدگی به آن جرم را دارد. صلاحیت، یعنی توانایی و شایستگی یک مرجع برای رسیدگی به آن موضوع؛ به همین دلیل است که قاضی در هنگام مراجعه به پرونده، اولین کاری که بایستی انجام دهد این است که صلاحیت و شایستگی ذاتی، محلی و شخصی خود را جهت بررسی، نسبت به موضوع، احراز کند؛ چرا که اگر صلاحیت رسیدگی به آن را نداشته باشد اقدامات انجام شده نسبت به آن پرونده حتی اگر هم درست باشد باز هم از موارد نقض حکم از مراجع بالاتر محسوب می شود. از جمله دادگاه هایی که در قانون آیین دادرسی کیفری براساس نوع جرم و مجازات و شخصیت افراد صلاحیت رسیدگی دارند عبارت‌اند از: دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه نظامی، دادگاه اطفال و نوجوانان. اگرچه دادگاه بخش و دادگاه ویژه روحانیت نیز در میان دادگاه‌های کیفری وجود دارد اما اینکه چرا قانون گذار آنها را در ماده ۲۹۴ بیان نکرده، شاید به این دلیل است که دادگاه بخش علاوه بر مسائل کیفری به مسائل حقوقی هم رسیدگی می کند و دادگاه ویژه روحانیت به موجب آیین‌نامه تشکیل شده است.

کلمات کلیدی :
صلاحیت ذاتی، دادگاه کیفری یک، تعدد معنوی، قانون آیین دادرسی کیفری