بررسی نفس و نحوه آگاهی آن در اندیشه ابن سینا

دوره 5، شماره 50، شهریور 1402، صفحات 21 - 30

نویسندگان : معصومه رجب نژادیان * و یونس اسکندری

چکیده :
آدمیان همواره در پی پاسخگویی به سوالاتی درباب وجود خود و نحوه آگاهی نسبت به آن و سایر امور بوده اند. آنان نمی توانستند جسم را به عنوان ماده ای اصیل و محیط بپذیرند؛ ازهمین رو، تمام فلاسفه به بررسی جسم و جستذو جوی جوهری غیرمادی در وجود انسان اهتمام ورزیدند که از آن تعبیر به نفس می شود. ابن سینا ازجمله اولین فلاسفه اسلامی می باشد که به بررسی نفس پرداخته و آن را جوهری مجرد و مدبر معرفی کرده است که تدبیر تمام امور بدن را بر عهده دارد و در وجود و ماهیت خود هیچ گونه تعلقی به جسم مادی ندارد. بررسی نفس و نحوه آگاهی آن در اندیشه ابن سینا می تواند پاسخگوی سوالات نسل بشر درباب نحوه وجود و آگاهی انسان نسبت به امور حاضر و پیشین باشد و آنان را از جوهری محیط بر تمام امور انسانی آگاه سازد. این مقاله با بررسی توصیفی-تحلیلی دیدگاه ابن سینا درباب نفس و چگونگی تعقل امور توسط این جوهر حادث و درعین حال باقی به ارائه این مسئله می پردازد که نفس آدمی به عنوان جوهری مجرد که همزمان با بدن حادث می گردد، به کمک قوای خاص خود به تدبیر بدن و تعقل درباب امور گوناگون می پردازد و پس از فنای جسم، با تمام آگاهی های پیشین، همچنان باقی می ماند.

کلمات کلیدی :
نفس، نحوه آگاهی، ابن سینا، تجرد، جوهریت، بدن، فناناپذیری