بررسی تطبیقی معاد جسمانی از دیدگاه علاّمه مجلسی و علاّمه طباطبائی

دوره 4، شماره 37، مرداد 1401، صفحات 172 - 181

نویسندگان : ثریا فلّاح پور و رضا بیرانوندی و محمّدمهدی کریمی نیا * و مجتبی انصاری مقدم

چکیده :
اعتقاد به معاد و بازگشت انسان، فطری و همزاد با خلقت بشر بوده است و در طول تاریخ، زندگی و فعّالیّت انسان را تحت تأثیر خود قرار داده است. ادیان آسمانی نیز این اعتقاد بشر را تأیید و تأکید کرده‌اند. امّا در کیفیت‌ و چگونگی‌ انتقال‌ انسانها به‌ آن‌ عالَم‌ اختلاف‌ نظرهای‌ شدیدی‌ بین‌ پیروان‌ ادیان‌ و متفکران‌ آنها وجود دارد. فقها، فلاسفه‌، متکلّمان‌ و محدثان‌ شیعی‌ با توجه‌ به‌ نوع‌ نگرش‌ و مبانی‌ فکری‌ خود، معاد را پیش‌ روی‌ ما به‌ تصویر می‌کشند. علاّمه‌ مجلسی‌ به‌ عنوان‌ یک‌ مسلمان‌ شیعی ‌محدوث‌، معاد خود را مبتنی‌ بر آیات‌ قرآنی‌ می‌داند و با استفاده‌ از آیات‌، علاوه‌ بر نفس‌ معاد، به‌ اثبات‌ معاد جسمانی‌ نیز می‌پردازد و این‌ برخلاف‌ نظر برخی‌ از علما است‌ که‌ معاد قرآنی‌ را »مثالی‌« می‌دانند. علاّمه‌ طباطبائی‌ معاد جسـمانی‌ را برگرفتـه‌ از تکامـل‌ و صعود بدن در اثر حرکت‌ جوهری‌ و رسیدن به‌ مقام و مرتبه‌ نفس‌ می‌داند. او نظرهای‌ فلاسـفه‌ دیگر مبنی‌ بر عود و نزول نفس‌ و اتّحاد با بدن دنیوی‌ را رد می‌کنـد. در این مقاله با توجه به برخی آیات قرآن، روایات و کتب مختلف ضمن معناشناسی معاد و بیان اهمیت و ضرورت آن، به بررسی تطبیقی معاد جسمانی از دیدگاه علاّمه مجلسی و علاّمه طباطبائی پرداخته شده است.

کلمات کلیدی :
معاد جسمانی، جاودانگی، علاّمه مجلسی، علاّمه طباطبائی