مقایسه و نقد فرمول لذت‌سنج جرمی بنتام (1748ـ1832م) و اپیکور (341ـ270ق.م)

دوره 5، شماره 54، دی 1402، صفحات 13 - 32

نویسندگان : علی قنبریان *

چکیده :
از مکاتب مشهور لذت‌گرایی، لذت‏گرایى شخصی محدود و فایده‌گرایی است. مکتب فایده‌گرایی شکل تکامل‌یافته و پیشرفتۀ مکتب اپیکوریان است. در هر دو مکتب لذت و ارتقاء آن اهمیت دارد. مؤسسان این مکاتب، اپیکور (Epecurus) و جرمی بنتام (Jeremy Bentham) می‌باشند. این دو تن، در مباحث لذت‌گرایی، لذات را سنجش کرده و معیارهایی را مشخص کرده‌اند که به فرمول لذت‌سنج معروف شده است. در این نوشتار، آراء اپیکور و بنتام؛ تبیین، بررسی، مقایسه، و نقد شده است. گرچه در کتاب‌های مربوط به فلسفۀ اخلاق نظریات مربوط به لذت‌گرایی، و همچنین فرمول لذت‌سنج بررسی شده است اما تاکنون نوشته‌ای که به‌طور اختصاصی به مقایسه و نقدِ سنجش لذات از دیدگاه دو شخصیت مذکور بپردازد، نگاشته نشده است. در این مقاله، به‌مناسبت آراء آریستیپوس (Aristippus / 435ـ350ق.م) و جان استوارت میل (1806ـ1873م / John Stuart Mill) نیز بررسی شده است. شیوۀ گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و از روش تبیینی تحلیلی نقلی، اطلاعات پردازش شده است. تمامی ارجاعات و استنادات به روش درون‌متنی / APA می‌باشد. مباحث مطرح در مقالۀ حاضر در ضمن پنج بخش ذکر می‌شود: 1. سنجش لذات از منظر فلاسفه؛ 2. تبیین و بررسی فرمول لذت‌سنج اپیکور؛ 3. تبیین و بررسی فرمول لذت‌سنج جرمی بنتام؛ 4. مقایسه و سنجش فرمول لذت‌سنج اپیکور و جرمی بنتام؛ 5. نقد فرمول لذت‌سنج اپیکور و جرمی بنتام.

کلمات کلیدی :
جرمی بنتام، اپیکور، لذت‌گرایی، فرمول لذت‌سنج، لذات دنیوی و اخروی.