حنابله و نص گرایی

دوره 4، شماره 41، آذر 1401، صفحات 74 - 88

نویسندگان : میترا رضایی گازرخانی و طاهره حاج ابراهیمی *

چکیده :
در اسلام پس از رحلت پیامبر (ص) امت اسلامی به دو شاخه شیعه و سنی تقسیم گردید. گرایشات گوناگونی نیز در بحث مرجعیت نص و ظاهر و عقل پدیدار شد که در میان اهل‌سنت، گرایش عمده اهل‌حدیث بودند و در رأس آنان احمدبن حنبل بود، در آثار وی ﻫﯿﭻ‌ﮐﺘﺎب رأی، فتوی، قیاس و یا اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻓﻘﻬﯽ دیده نمی‌شود و بیشتر آثار وی در زمینه حدیث است. قشری‌گرایی و استناد به ظواهر آیات و احادیث موجب شد که مسائل سستی از جمله، تجسیم خداوند به اعتقادات حنابله راه یابد. تفکر احمدبن حنبل، بار دیگر توسط احمد‌بن تيميه تبلیغ و ترويج گرديد. ابن‌تيميه با آرا و عقايد خود زمينه‌ی فكري مذهب وهابيت را فراهم ساخت. از جمله عقاید وهابیت، تکفیر غیر وهابیان، روا ندانستن زیارت قبور پیامبر(ص) و اهل بیت، روا ندانستن توسّل و استشفاع به آنان و شرك پنداشتن سوگند به غیر خدا و بی‌اعتنایی به عقلانیت و گفتگو می‌باشد. پژوهش حاضر در نظر دارد به بررسي حنابله و نص‌گرایی بپردازد كه در تاريخ اسلام نقش برجسته‌اي را ايفا نموده ‌است.

کلمات کلیدی :
نص‌گرایی، اهل‌حدیث، احمدبن حنبل، حنابله، وهابیت