الزامات و زمینه های دادرسی مدنی الکترونیک در حقوق ایران و آمریکا

دوره 4، شماره 35، خرداد 1401، صفحات 16 - 33

نویسندگان : رسول مقصودپور * و سامان متقی شهری

چکیده :
چگونگی دادرسی همواره یکی از مهمترین مسائل در نهاد قضایی به شمار می رود. امروزه با پیشرفت جوامع، دادرسی نیز پیشرفت نموده است و از حالت سنتی خود فاصله زیادی گرفته است. این پژوهش در نظر دارد به بررسی دادگستری الکترونیک در نهاد قضایی بپردازد. دادرسي و رسيدگي به دعاوي و جرايم يکي از ارکان مهم و حاکميتي در جوامع و شهرهاي مرسوم است. به همين لحاظ، ارايه اين خدمات به صورت الکترونيک نيز از اهميت ويژه اي در شهر الکترونيکي برخوردار است. شهروندان شهر الکترونيکي انتظار دارند خدمات قضايي با سرعت و سهولت و با حداقل نياز به حضور فيزيکي در اختيار ايشان قرار گيرد. توسعه سيستم مديريت پرونده قضايي يک طرح ملي است که در راستاي تحقق اين هدف انجام شده است.این سیستم در کنار چالش‌هایی که با آن مواجه بوده است برخی از خدمات قضایی در مراحل آیین دادرسی مدنی مانند خدمات ثبت و پیگیری دادخواست، ارائه ی مدارک و مستندات پرونده، اطلاع از آخرین وضعیت پرونده و ابلاغ را ارائه می‌دهد. الکترونیکی شدن دادخواست و همچنین ابلاغ الکترونیک، با رفع ایرادات مربوط به دادرسی سنتی، تأثیراتی مثبت در رفع اطاله دادرسی داشته و تعارضی با اصول اساسی دادرسی مدنی نیز ندارند. علی رغم تمام اقدامات انجام شده فرایند الکترونیکی شدن دادرسی مدنی در کشور ما هنوز مراحل ابتدایی خود را سپری می کند و تا رسیدن به آرمان نهایی خود فاصله زیادی دارد. در سیستم قضایی کشور ایالات متحده‌ی آمریکا گرچه نظام حقوقی این کشور مبتنی بر نظام کامن لا و مبتنی بر رأی دادگاه و رویه‌ی قضایی می باشد؛ همچنین قوانین دادرسی این کشور به صورت فدرال بوده و از ایالتی به ایالت دیگر متفاوت است؛ لکن این کشور از پیشتازان بهره‌گیری از خدمات الکترونیک در امر دادرسی مدنی بوده و از تجربیاتی در این زمینه، بهره‌مند است. دادگاه الکترونیکی، اسناد الکترونیک، پرونده الکترونیک و شهادت مجازی از مهم‌ترین حوزه‌های دادرسی مدنی الکترونیکی در این کشور محسوب می‌شود. بر این اساس می‌توان از تجربیات این کشور در عرصه الکترونیکی شدن دادرسی مدنی استفاده نمود.

کلمات کلیدی :
دادرسی مدنی، رویه‌ی قضایی، دادگاه الکترونیکی، اصول اساسی دادرسی مدنی، حقوق ایران، حقوق آمریکا