بررسی معنی و مفهوم تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلامی

دوره 6، شماره 61، مرداد 1403، صفحات 9 - 16

نویسندگان : حسین غلامی دوست * و علیرضا اسدی دیگه‌سرا

چکیده :
مقاله حاضر به بررسی مفهوم و معنای تربیت از دیدگاه اسلام می‌پردازد. در این مقاله، اهمیت و جایگاه تربیت در اسلام و نقش آن در رشد و تکامل انسان از منظر قرآن کریم و احادیث پیامبر اسلام (ص) و اهل‌بیت (ع) بررسی شده است. از طریق تفسیر آیات مختلف قرآن کریم و روایات پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع)، مفهوم تربیت به عنوان فرآیندی جهت پرورش ابعاد مختلف انسان شامل جنبه‌های عقلانی، اخلاقی، اجتماعی و جسمی بررسی شده است. تعلیم و تربیت معادل واژه آموزش و پرورش است. معادل واژه آموزش در زبان عربی «تعلیم» و در زبان لاتین Teaching یا Instruction است. در قرآن کریم همراه با واژه تعلیم، واژه تزکیه ذکر شده است که مترادف تربیت (پرورش) می‌باشد. در چهار مورد از آیات قرآن کریم، مسئله تعلیم و تربیت ذکر شده و در سه مورد، تربیت (تزکیه) بر تعلیم مقدم شمرده شده است. تنها در یک مورد تعلیم بر تربیت مقدم است که این خود حاکی از این نکته مهم است که هیچ تربیتی بدون آموزش محقق نمی‌شود. ارتباط تنگاتنگ بین تعلیم و تربیت به عنوان دو عنصر اساسی در فرآیند آموزش و پرورش انسان مورد بررسی قرار گرفت که مشخص شد تعلیم و تربیت بایکدیگر ارتباطی تنگاتنگ دارند (ترکیب ذاتی و جوهری) در واقع مانند تار و پود، درهم تنیده هستند. در پایان، اهمیت تربیت از دیدگاه اسلامی به عنوان یکی از عوامل اساسی در شکوفایی انسان و ارتقاء جوامع اسلامی مورد تأکید قرار گرفته است.

کلمات کلیدی :
تعلیم، تربیت، دیدگاه اسلامی