تحلیل ابعاد اصل حسن نیت در حقوق بین الملل در پرتو رویه قضایی

دوره 6، شماره 62، شهریور 1403، صفحات 57 - 68

نویسندگان : محمد پاي بست *

چکیده :
حسن نيت به عنوان مفهوم حقوقي، معناي روشن و واحدي ندارد و بسته به زمينه و شرايط کاربرد، داراي عملکرد متفاوت است. دکترين، اسناد و معاهدات بين المللي و همچنين رويه قضايي منطقه اي و بين المللي بر اعتبار اين اصل، مهر تأييد زده اند.حسن‌نيت مفهومي کلي و انعطاف‌پذير است و در حقوق در معاني مختلف به کار رفته است. اين اصل در حمايت از اشخاص داراي حسن‌نيت، خشکي قواعد حقوقي را تعديل و بايدها را اصلاح مي‌کند. حسن‌نيت مترادف جهل به عيب حقوقي است که شخص با جهل به آن، عملي را انجام مي‌دهد، همچنين در قراردادها در معناي گفتار و رفتار صادقانه به‌کار مي‌رود. معناي نخست، خشکي قواعد حقوقي را در مورد متصرف داراي حسن‌نيت تعديل مي‌سازد و مفهوم دوم در قراردادها، معياري براي ارزيابي رفتار متعاملين ارائه مي‌دهد. هدف تحقیق حاضر تحلیل ابعاد اصل حسن نیت در حقوق بین الملل در پرتو رویه قضایی می باشد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی می باشد. در این مورد سوال اصلی این است که ابعاد اصل حسن نيت در حقوق بين الملل در پرتو رويه قضايي چيست ؟ «حسن نيت» به عنوان یک اصل کلى حقوق و یکى از منابع حقوق بین الملل اصول حقوقى، بین تمامى ملت هاى متمدن مشترک است. ماده 38 اساسنامه دیوان بین المللى دادگسترى اصول کلى حقوق شناخته شده توسط ملت هاى متمدن را به عنوان یک منبع حقوق، که باید توسط دیوان اعمال شود، ذکر مى کند. با این که اصطلاح «ملل متمدن» فى الذاته مبهم است، فرض بر این است که چنین مفهومى بر اساس یک نظام حقوقى توسعه یافته، پایه ریزى شده است، بنابراین، کلیه جوامع، به جز بدوى ترین آنها را در برمى گیرد. نظر دیگر، این است که اصول کلی حقوق تنها اصول کلی حقوق بین الملل را در برمى گیرد، نه اصول خاص این حقوق را. مراجع بین المللى در اعمال اصول کلی حقوق، هر دو معنا را در نظر گرفته اند و دلیلى وجود ندارد که این اصول هم از نظامهاى حقوق داخلى و هم از حقوق بین الملل ناشى نشود. «حسن نيت» ، عاملى براى وحدت حقوق تجارت بین المللی است که کوشش هایى براى تنظیم مقررات واحد در مورد حقوق تجارت بین الملل و قراردادهای بین المللی می کند. اصل حسن نيت به سبب اهميت خود ضابطه اي اساسي در حل و فصل اختلافات در هنگام داوري و تفسیر قراردادهاي بين المللي است. مطالعه مقررات نظام‌های مختلف حقوقی نشان‌دهنده این واقعیت است که دغدغه مشترک تمام نظام‌ها این است که از حسن نیت در روابط حقوقی حمایت کرده و با سوء نیت مقابله نمایند.

کلمات کلیدی :
اصل حسن نیت، انصاف، حقوق بین الملل، رویه قضایی